Artan enflasyon ve maliyetler, yayıncılık kesimini derinden etkiliyor. Kitap fiyatları son üç yılda yüzde 260’a varan bir artış gösterirken, düşük gelirli ailelerin kitap temin oranı %30 daha düşük. Eğitimde fırsat eşitsizliği derinleşiyor.
Türkiye’de artan enflasyon ve ekonomik zorluklar, yayıncılık dalını derinden etkiliyor. Yüksek fiyat artışları ve düşen alım gücü, sadece kültür-sanat kitaplarını değil, eğitim gereçlerini de erişilmesi güç bir noktaya taşıdı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran, 2023 yılının kasım ayı prestijiyle eğitimde yıllık enflasyon yüzde 92,5 olarak hesaplandı. Kitap fiyatlarındaki artış ise son üç yılda dramatik bir yükseliş gösterdi. 2022’de 50 TL olan bir edebiyat kitabının fiyatı, 2023’te 70 TL’ye, 2024’te ise 180 TL’ye kadar çıktı.
Bu artışın temel nedenleri ortasında kâğıt fiyatlarındaki yükselme, güç ve ulaşım maliyetlerindeki artış, ithal kitaplara uygulanan yüzde 8’lik KDV oranı üzere faktörler bulunuyor. Dal temsilcileri, bilhassa kâğıt maliyetlerinin yüksek olmasının üretimi direkt etkilediğini vurguluyor.
Ekonomik zorluklar, eğitimde fırsat eşitsizliğini daha da artırmış durumda. Yapılan araştırmalara nazaran, düşük gelirli ailelerin çocukları, orta ve yüksek gelirli ailelere kıyasla yüzde 30 daha az oranda kitap temin edebiliyor. Bu durum, bilhassa eğitim kitaplarına erişimde önemli bir uçurum yaratıyor.
Yayıncılık kesiminde yaşanan bu kriz, kültür ve eğitimin erişilebilirliğini tehdit ediyor. Uzmanlar, kitap fiyatlarının yükselmesinin yalnızca ferdî eğitim ve gelişimi değil, birebir vakitte toplumun genel kültürel yapısını da olumsuz etkilediğini belirtiyor.
Kitap fiyatlarındaki artışın önüne geçmek için güç ve ulaşım maliyetlerinde indirim, kâğıt üretiminin yerelleştirilmesi ve ithal kitaplara uygulanan KDV oranlarının düşürülmesi üzere tahlil teklifleri gündeme geliyor. Fakat bu adımların ne kadar kısa müddette hayata geçirileceği ve tesirli olup olmayacağı şimdi belirsizliğini koruyor.
Cumhuriyet’te yer alan habere göre, Türkiye Yayıncılar Birliği Lideri Kenan Kocatürk, yayıncılık dalındaki zorluklara dikkat çekerek şunları söyledi:
“2021’de yaşanan ekonomik krizle birlikte hammaddelerin maliyetleri arttı. Matbaaların elektrik, doğalgaz ve su üzere masraflarının yanı sıra personellik maliyetleri de yükseldi. Döviz bazında üretim maliyetlerimiz yüzde 84 arttı lakin fiyatlarımız yüzde 15 azaldı. Eğitim kitapları kısmı, öğrenciler ve aileleri hakikaten zorluyor. Kültür kitaplarında ise yayıncılar, okurları kaybetmemek için fiyatları düşük tutuyor.”
Öğrenciler için de durum giderek zorlaşıyor. Lise son sınıf öğrencisi Nil Selimoğlu, “Sınavlar için kitap alacağım, fen derslerinden ikişer tane matematikten de üç soru bankası ve iki tane fasikül 3 bin 500 TL tutuyor. Bu kadar değerli olması mantıksız değil mi?” dedi.
Hukuk fakültesinde öğrenci olan Irmak Aydın, “Sadece bir periyot için kitaplara harcadığım para 4 bin lira hatta kanun kitapları ile birlikte 5 bin liraya yaklaşıyor. Yılın tamamını ise neredeyse 10 bin lira ile kapatıyorum” diye konuştu.
karar.com
