Yeni yılda Türkiye iktisadının enflasyon, faiz ve global belirsizlikler ekseninde şekilleneceğini söyleyen İstanbul Tüccarlar Kulübü Derneği Lideri İlker Önel, “Zorlu ekonomik şartlar altında geçen 2024 yılından sonra 2025 yılı da enflasyonla gayretin ve sıkı para siyasetinin azalan süratle devam edeceği bir yıl olacak” dedi. Türkiye ve global ekonomik konjonktüre bağlı olarak iç pazar taleplerinde sonlu bir büyüme olacağını, dış pazar taleplerinde ise süratli bir düzelme beklemediğini tabir eden İlken Önel, “2024 yılında gerçek bölümün, bilhassa KOBİ’lerin yaşadığı zorlukları 2025 yılında bir nebze olsun aşabilmesi için beklentimiz, bir B planı hazırlanması, düşük maliyetli finansman imkanlarına ulaşımımızın sağlanmasıdır. Örneğin bankaların yetkileri çerçevesinde KGF’den kullandırılacak düşük maliyetli krediler, üyelerimiz ve ekonomimizin belkemiği olan tüm işletmelerimiz için bir can suyu niteliğinde olacaktır” diye konuştu.
İstanbul Tüccarlar Kulübü Derneği Lideri İlker Önel, hem enflasyonun hem de enflasyonu baskılama atılımlarının şiddetle hissedildiği bir yılın geride kaldığını belirterek 2025 yılında da Türkiye iktisadının enflasyon, faiz ve global belirsizlikler ekseninde şekilleneceğini söyledi.
Türkiye iktisadının ve gerçek dalın 2024 yılını şiddetli ekonomik şartlar altında geçirdiği kaydeden Önel, “Aslında bu şartları, evvelki birkaç yılda dünyada ve Türkiye’de yaşanan gelişmelerden bağımsız düşünemeyiz. 2020-2022 yılları ortasında tüm dünyayı tesiri altına alan global pandemi, Türkiye’de ve dünyada tüm kesimlerde üretim ve satış süreçlerini büyük ölçüde etkilerken yakın etrafımızdaki çatışmalar global tedarik zincirinde bozulmalara neden oldu. Bu süreçte artan maliyetlere rağmen azalan kârlar, düşük kapasite ve yükselen finansman masrafı maalesef işletimleri zora soktu” dedi.
Mart 2021’de Naci Ağbal’ın Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanlığı vazifesinden alınmasıyla başlayan süreçte yüzde 19,5 olan TCMB siyaset faiz oranının Aralık 2021’de 14’e kadar düşürüldüğünü hatırlatan Önel, “Bu süreci enflasyonun yükseldiği, satın alma gücünün düştüğü, toplumsal iş barışının bozulduğu bir devir olarak algılayabiliriz. Öbür taraftan global manada artan enflasyon, ülkeleri faiz artırım sürecine sokarken, biz heteredoks siyaset ile faiz indirim sürecine devam ettik. Bunun sonucunda artan enflasyon, artan risk primi ve Türk Lirası’ndaki paha kaybıyla birlikte işletmelerin faal kalitesinin bozulduğu bir periyodu yaşadık” diye konuştu.
Sıkı para siyasetine devam
2025 yılının, enflasyonla uğraşın ve sıkı para siyasetinin azalan bir süratle devam edeceği bir yıl olacağı görüşünü lisana getiren Önel, şunları söyledi:
“Bu tesir bilhassa birinci 3-4 ayda piyasalarda ağır halde hissedilecek. Bu süreçte firmaların yeniden Türkiye’deki ve dünyadaki genel ekonomik konjonktürden değerli ölçüde etkileneceğini düşünüyorum. TCMB kasım ayında faizi üst üste 8’inci sefer yüzde 50 düzeyinde sabit bıraktı. TCMB’nin sıkı para siyasetine bağlı kalmakla birlikte ufak ufak faiz indirim sürecine başlayacağı beklentisi ve TL’nin kıymetli kaymaya devam edeceğini varsayım ediyoruz. Bu durum mal ve hizmet ihraç eden kesimler açısından güçlü periyodun devam edeceğine işaret etse de enflasyonla gayret ve döviz kurunu baskılamak açısından tesirli olacak. Birinci üç aydan itibaren denetimli bir halde aşağı çekilmesi beklenen faiz oranlarıyla birlikte bilhassa dövizde kısa müddetli bir türbülans devri yaşanabilir lakin yıl sonuna yanlışsız enflasyonla çabanın meyvelerini toplamaya başlayabiliriz.”
“İç pazar talebinde faiz indirimi belirleyici olacak”
Yeni yılda iç pazar taleplerinde hudutlu bir büyüme olacağını, dış pazar taleplerinde ise süratli bir düzelme beklemediğini söz eden İlken Önel, “İç pazarda enflasyonla gayret programı çerçevesinde birinci çeyrekte bilhassa çekirdek ve aylık TÜFE tarafında yükseliş suratında yavaşlama olursa talep tarafında güzelleşmeler olabilir. Burada faiz indirim süreci belli olacaktır. Minimum fiyattaki artış ve Ramazan ayına yaklaşılması da talepteki güzelleşmeyi destekleyecektir. Fakat üretici tarafında artan maliyetler kesinlikle nihai eser fiyatlarına yansıyacaktır” görüşünü lisana getirdi. Dış pazarda ise gerçek dalı daha karamsar bir tablonun beklediğini kaydeden Önel, “İhracatımızın yüzde 40’ndan fazlasını gerçekleştirdiğimiz Euro Bölgesi’nin lokomatif iki iktisadında işler yeterli gitmiyor. Almanya uzun vakittir imalat tarafında fabrika siparişleri tarafında dertler yaşıyor. Talep tarafında tasarruf artışı ve harcama yapma fikri zayıf görünüyor. Fransa ise hem siyasi tarafta hem iktisat tarafında önemli sorun içinde, ülkenin borç stoku toplam GSMH’nin yüzde 110’una ulaşmış durumda ve sanayi üretimi ve PMI zayıf görünüyor. Münasebetiyle dış pazarda kısa vadede talep tarafında bir düzgünleşme olmayacak üzere görünüyor” halinde konuştu.
2025’de global büyüme yüzde 2,5 düşecek
Euro Bölgesi’ndeki gelişmelere ek olarak kısa vadede Türkiye’nin etrafında önemli çatışma ve belirsizlikler olacağının öngörüldüğünü hatırlatan “Bu belirsizliklerin hem global ticareti hem de bizi olumsuz etkileyeceğini varsayım ediyorum. 2024 yılında global büyümenin 2,7 onanında, önümüzdeki yıl 2,5 onanında düşeceği iddia ediliyor. Bu durumda ihracatçı firmaların bilhassa inançlı sipariş aldığı yerlerde müşteri çeşitliğini artırmayı, alan daraltıp ağır bir satış stratejisiyle ciro ve karlılıklarını yükseltmeyi hedeflemeleri gerekiyor” dedi.
Reel dal düşüm maliyetli kredi bekliyor
2024 yılında gerçek kesim firmalarının en çok zorlandıkları mevzuların başında dış ticaretle ilgili problemler, global ve mahallî talepteki azalma, finansmana erişimdeki zorluklar ile işgücü ve istihdam problemleri geldiğini söz eden Önel, “2024 yılında gerçek dalın, bilhassa KOBİ’lerin yaşadığı zorlukları 2025 yılında bir nebze olsun aşabilmesi için beklentimiz bir B planı hazırlanması, düşük maliyetli finansman imkanlarına ulaşımımızın sağlanmasıdır. Örneğin bankaların yetkileri çerçevesinde Kredi Garanti Fonu’ndan (KGF) kullandırılacak düşük maliyetli krediler, üyelerimiz ve ekonomimizin belkemiği olan tüm işletmelerimiz için bir can suyu niteliğinde olacaktır” açıklamasında bulundu.
