Yeni yıla girerken 26 Aralık gününe kadar taban fiyat düğümü çözülürken, yapılan hesaplar birbirini kovalıyor. “En büyük sorun Minimum Fiyat Tespit Komisyonu’nda taban fiyatlı yok. Bu düzenek değişmeli. Taban fiyatlı maalesef temsil edilmiyor. Hükümet ne derse o oluyor.” diyen İYİ Parti İktisat ve Kalkınma Politikaları Başkanı ve Genel Başkan Yardımcısı Erhan Usta, patronlar ismine TİSK, emekçiler ismine TÜRK-İŞ ve ilgili bakandan oluşan 3’lü masanın çalışma dünyasını temsil etmekten uzak olduğunu vurguluyordu. Erhan Usta ayrıyeten enflasyonun 4 temel nedenini de sıraladı. Başta şirketlerin fahiş karları geliyor:
Çalışanların yüzde 60’dan fazlasının minimum fiyat ve komşu fiyat aldığını söyleyen Usta “En büyük toplu mukavele imzalanıyor, personelin müeyyide gücü yok” eleştirisi yapıyor.
Dün İsmail Küçükkaya’nın “Yeni Bir Sabah” programında taban fiyatla ilgili açıklamalar yapan Usta, YETERLİ Parti’nin 2025 yılı için minimum fiyatın 28 bin liraya yükselmesi teklifini yineliyor. Yıllık ortalama enflasyon oranı yüzde 60’ı baz alıyor.
Türkiye’de yüksek enflasyonun temel dinamiği minimum ücretmiş diye söylemek bilime ve akla muhalif. Minimum fiyat artırımı belirlenirken temel kriter enflasyon olmamalı. Minimum fiyatın düşük olmasının nedeni uydurma enflasyon rakamları… Taban fiyat enflasyon oranına nazaran hesaplanmasın; ulusal gelir yüzde kaç arttıysa o kadar artsın. Personeller ve patronlar için en adil olan hesaplama yolu bu olur.
Komisyon 2025 yılı için hangi fiyatı belirleyecek?
Usta sayı vermiyor fakat “Maalesef düşük tutacaklar” yorumunu lisana getiriyor. Sefalet fiyatını son bir yıldır tüm minimum ücretliler deneyimledi.
Usta enflasyon artışını körükleyen 4 etkeni sıralıyor:
1-Kur Muhafazalı Mevduat Hesabı’ndan gelen 1 trilyon liradan fazla para girdi. 2- Kent hastaneleri-otoyollar-köprüleri kapsayan Kamu Özel İşbirliği projelerine ayrılan kaynak. Bu yıl 202 milyar lira müteahhitlere ödenecek. 3-Kamu bankalarına kredi pompalandı, büyük ziyanlar oluştu 4- KİT ziyanları.
İlgili bakanlara da ilettiği ayrıntıları aktarıyor:
“Bu 4 kalem, EYT ve sarsıntıdan gelen yükün toplamının 1.5 katı… KOİ projelerinde Milletlerarası Tahkime gidilmeli. Osman Gazi Köprüsü’nde 10 milyar dolar vurgun yapıldı.”
Dezenflasyon siyasetlerinde özgürlüklere, verimliliğe, israfa dikkat çen Usta “Ekonominin en büyük düşmanı güvensizlik ve belirsizliktir. Bu sürecin uzaması faizlerin düşmesini maniler. Yüksek faizin inebilmesi için yapısal ıslahat ajandası olmalı. Yüzde 85 enflasyon ortamında, yüzde 8 faizle kredi kullandırıldı. Bu krediler sadece KOBİ’lere gitmedi, büyük yandaş firmalar da aldı. Bunlar servet transferiydi. Mehmet Şimşek’in en büyük yanlışı 3 yıl için getirdiği 4 trilyon liralık mali önlemi dar gelirliye yüklendi. Programın yüzde 85’i garibanın üzerine yıkıldı.” diyor.
Usta, taban fiyata yapılan yüksek oranlı artırımların enflasyonu azdırdığı savlarını çürüten bir karşılaştırma yapıyor: Enflasyon şirketlerin yüksek kar marjından kaynaklanıyor. En büyük şirketlerin bilançolarında fiyatların hissesi düşüyor.
ABD Northeastern Üniversitesi İktisat Siyaseti ve Planlama kolundan kısım birincisi olarak master derecesi ile mezun olan Usta, 10 yıl müddet ile çeşitli ünitelerinde vazife aldığı Kalkınma Bakanlığı’ndan 2015 yılında ayrıldığında Müsteşar Yardımcısıydı.
2015 -2019 yılları ortasında MHP Meclis Küme Lider Vekili, Mayıs 2024 itibariyle İYİ Parti İktisat ve Kalkınma Siyasetlerinden sorumlu Lider Yardımcı Usta, 2025 Çalışma Bakanlığı bütçesini görüşülürken TBMM Plan Bütçe Komisyonu’nda yaptığı konuşmada da, minimum fiyat ve emeklilerin meselelerini çok net biçimde ortaya koydu:
“TÜİK İşgücü Maliyet İstatistiğine nazaran 2012 yılında ortalama fiyat, minimum fiyatın 2.3 katı, 2022 yılında 1.6 katına düşmüş. İSO 500’teki şirketlerde ortalama fiyat minimum fiyatın 2007’de 4 katıymış, 3 kata düşmüş. Ortalama fiyat ile minimum fiyat ortasındaki makas daralıyor, nitelikli niteliksiz fark azalıyor.”
Euro cinsinden Türkiye’deki minimum fiyattan daha düşük 11 ülke varken, bu sayının 4’e düştüğünü belirten Usta, minimum fiyat liginin en altındaki ülkeler olarak Arnavutluk, Sırbistan, Bulgaristan, Karadağ’ı sıralıyor.
Üstelik bu ülkelerde minimum fiyatla çalışan sayısı Türkiye üzere çalışanların büyük kısmını oluşturmuyor.
“2024 yılında EYT’nin maliyeti 300 milyar liradır.” diyen Usta, iktidar tarafından lisana getirilen EYT’nin bütçeye maliyetini üst çeken farklı sayılara dikkat çekiyor: Çalışma Bakanlığı 592 milyar lira, Hazine ve Maliye Bakanlığı 724 milyar lira, Mustafa Elitaş 5 yılda 300 milyar dolar diyor. Alın teri akıtan, primlerini ödeyen EYT’liler günah keçisi yapılıyor.
Emeklilere verilen seyyanen (maaşlara eşit oranda zam) maaş artışı kelamı tutulmalı. 2024 ile 2025 yılında emekli olacaklar ortasında yüzde 35’lik fark olacak. Nitelikli insanları emekli olmaya zorluyorsunuz.
Usta, Plan Bütçe Komisyonun’da Çalışma Bakanı Prof.Dr. Vedat Işıkhan’a dönüp “Siz Hazine Bakanı değilsiniz, çalışanın yanında durun” hatırlatması yapmıştı.
