Kırklareli Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sinan Alçın, 2025 için yalnızca faize yapılacak harcamanın 1,9 trilyon lira olacağını kaydederek, “Bu da Hazine’nin borçlanma gereğinden kaynaklanıyor. Faiz bir manada cepteki delik manasına gelir. Cebe daima para koysanız bile, delikten akıp gidecek. Yani bu bir ‘ponzi finans’ oluyor” diye konuştu.
Nasıl Bir İktisat TV’de İktisat Masası’nın konukları İnfo Yatırım Stratejisti Çağlar Toros, Kırklareli Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sinan Alçın ve Yatırım Finansman Strateji ve Yatırım Danışmanlığı Uzmanı Berna Önsel oldu. EKONOMİ Gazetesi Yönetim Kurulu Lideri Hakan Güldağ ve gazeteci Berfin Çipa’nın sorularını yanıtlayan uzmanlar, piyasaları ve iktisattaki gelişmeleri kıymetlendirdi.
Prof Akçin: “Merkez Bankası gayesine uyumlu bütçe yapan babayiğit şirket yok”
Prof. Dr. Sinan Alçın da bir yıl sonrasına ait olarak kabaca hane halkında yüzde 73, piyasa iştirakçilerinde yüzde 22,5, gerçek kesimde de yüzde 51 civarında enflasyon beklentisi olduğunu belirterek, İngiliz ekonomist Timothy Ash ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın işaret ettiği enflasyon beklentisinin ise Orta Vadeli Program’da (OVP) Merkez Bankası’nın ve piyasa iştirakçilerinin beklentisiyle uyumlu olduğunu söyledi. Fakat gerçek dala bakıldığında bu türlü bir tablo olmadığına işaret eden Ash, “Kasım ayındayız. Artık şirketler 2025 bütçelerini yavaş yavaş tamamlıyor. ‘Yüzde 14 ya da yüzde 23 enflasyon gayesiyle bütçe yapan bir babayiğit şirket var mı?’ merak ediyorum. Yok alışılmış ki.
Dolayısıyla bir kere bu beklentilerin nereden kurulduğu kıymetli. Timothy Ash neden bunu söylüyor? Neyi temsil ediyor? Aslında bilhassa IMF siyasetleri üzerinden düşündüğümüzde süreci okuma olabilir. Hazine ve Maliye Bakanı Sayın Mehmet Şimşek’le birlikte uygulanagelen siyasetlerde IMF’nin de yakın dirsek temasında olduğunu anlıyoruz. Bunu bilhassa siyaset eksenine ait açıklamalarda görüyoruz. Vakit zaman raporlara yansıdığını görüyoruz. OVP sonrası açıklamalarda görüyoruz. Ayrıyeten birtakım milletlerarası araştırma kurumları ve kredi derecelendirme kurumlarından da misal bir ‘eşgüdüm’ görüyoruz” dedi.
“Masadaki senkronizasyon, alanda işlemiyor”
Bu durumun, bir senkronizasyon olduğunu gösterdiğini vurgulayan Alçın, “Fakat senkronizasyonun bu türlü olması, masada işin bu türlü dönüyor olması, alanda da bu halde ilerlediği manasına maalesef gelmiyor. Yine değerleme oranları açıklandı. Yalnızca İstanbul’da suya yüzde 17,6’lık artırım geldi. Yaz aylarında elektrik ve doğalgazda yüzde 38’lik artışlar oldu. Öte yandan kira artış hududu kaldırıldı. Tüm bunlar doğal ki geniş bölümler üzerinde önemli bir yük oluşturmuş durumda.
/*
Bu da şu soruyu akla getiriyor: Sanki bilhassa ocak ayında memur, emekliler ve taban fiyata yapılacak artışlar sonrasında, bu aslında artıştan fazla bir enflasyon vergisi olarak mı kullanılıyor? Yani mevcuttaki yükün nasıl paylaşılacağı ile ilgili bir tabloyla karşı karşıyayız. Sorun yalnızca artırım kısmı değil. Bunun nasıl fatura edildiği, kimler tarafından nasıl ödendiği yahut ödeneceği de önemli” formunda konuştu.
Kamu ihalesi alanlar vergi ödüyor mu?
Kamudan daima ihale alan büyük firmaların birçoklarının son 3 yılı matrahsız geçtiğini söyleyen Sinan Alçın, “En büyük patronun devletin olduğu bir tabloda, kamudan daima ihale alan bu firmaların kıymetli bir kısmı matrah açıklamıyorsa burada bir sorun var demektir. Bir manada biraz daha eli ya da son haftalarda siyasetteki tabirle bedeni taşın altında olan KOBİ’lerin, endüstricinin taşın altında daha fazla ezildiği, ancak bir biçimde ihalelerle işin kaymağını alanlar, işin hesabı ödenmeye geldiğinde de kenara çekilebildiği bir tablo oluşuyor. Bu olağan ki haklı olarak konfederasyonların da yalnızca harcamalarda değil, vergi kısmında da adaletin sağlanması gerektiği tarafında vurgu yapmaları sonucunu getiriyor” sözlerini kullandı.
Bakan Şimşek’in de kamuda işçi masraflarının, toplam sarfiyatların yüzde 42’sini oluşturduğu tarafında bir açıklaması oldu. Bu da 205 yılında, hem kamudaki işçinin fiyatlarının hem de taban fiyatın mevcut iktisat idaresi açısından bir manada savaşılan yahut da yönetilmeye çalışılan kısmı oluşturacağını gösteriyor.
“Asgari fiyatta bu sineması daha evvel seyrettik”
Uluslararası kurumların, yabancı ekonomistlerin minimum fiyat açıklamalarını da yorumlayan Alçın, şöyle devam etti: Biz bu sineması daha evvel seyrettik. 1980’li yıllarda bilhassa IMF ile yapılan stand by muahedeleri içinde birinci unsur gerçek fiyatların baskılanması üzerine konseyiydi. Emsal bir senaryo dönmeye devam ediyor. Pekala yumurta tavuk öyküsü üzere ‘Asgari fiyat mi enflasyonu artırıyor ya da enflasyon mu minimum fiyatı artırıyor’ diye bakmanın ötesinde, gerçekte ne oluyor?
Enflasyonu hızlandıran talep nereden geliyor diye baktığımızda, bilhassa nüfusun en üst gelir kümesinin lüks tüketiminden daha fazla etkilendiğini görüyoruz. Ayrıyeten bilhassa şirket kârlarına yansıyan kısımlar var ve bir istikametiyle de servet transferinin işlediğini ve gelir dağılımının bozulduğunu görüyoruz. Münasebetiyle temel mevcuttaki programda çalışmayan bacak, maliye siyaseti, mali disiplin ve şeffaflık kısmı. Bu kısmın daha fazla çalışması lazım.”
“Hazine garantili projeler tartışılmıyor”
Kamu özel iş birliği ve hazine garantili projelerin, olduğu üzere ve döviz cinsi taahhütle devam ettiğinin altını çizen Alçın, “Bunlar, sıkıntı bir periyottan geçilirken TL karşılığına çevrilebilir, ertelenebilir ya da kimileri iptal edilebilir. Lakin bu mevzu mevcutta tartışma içerisinde bile değil. 2025 yılı bütçesi, bütçe komitesinde görüşülüyor. Yakın vakitte da Meclis Genel Kurulu’nda oylanarak yasa haline gelecek. Çok dikkat alımlı bir kalem var. 2025 yılında faiz ödemeleri için öngörülen fiyat 1,9 trilyon lira. 2024 yılı için öngörülen toplam bütçe açığı 1,7 trilyon liraydı. Bunun biraz üzerinde tamamlayacağız 2024’ü. 2025 yılı için yalnızca faize yapacağımız harcama 1,9 trilyon lira. Bu da Hazine’nin borçlanma gereğinden kaynaklanıyor” dedi.
Sürekli tahvil ihracı yapıldığını ve bu tahvil ihracının da dünyanın neredeyse en yüksek faiz oranıyla karşılık bulduğunu vurgulayan Sinan Alçın, “Bu, bence sevinilmesi gereken bir durum değil. Zira giderek faiz yükünü artırıyor. Faiz bir manada cepteki delik manasına gelir. Yani cebe daima para koysanız bile o delikten akıp gidecek. Bu bir ‘ponzi finans’ oluyor.
Ekonomideki genel kurama nazaran bunun tahlili şudur: Geliri artıramıyorsan, harcamaları kısarsın. Mevcut durumda vergi gelirlerini çok fazla artırabilecek alan da gözükmüyor. Zira gerçek kesimde daralma var ve muhtemelen devlet 2025 yılında öngörülen vergi gelirine ulaşamayacak. Harcamalar kısılmaya çalışılıyor ancak bunu direkt geniş kesitler üzerine saldığında, yani bir çeşit vergiye dönüştürdüğünde, gerçek bölümler ürettiği malları satamaz hale geliyor.
Eş kaplar biçiminde işliyor iktisatta gelir harcama akımı. Yani bir tarafı daima kısarak, başka taraftaki musluğu açarak, sağlıklı biçimde işleyen bir sistem oluşmuyor. Olağanlaşma yahut rasyonel bir tabana dönüş aranıyorsa buralara da nitelikli biçimde dokunulması gerekiyor” biçiminde konuştu.
Alıntıdır
